Artikulu honek XVI. mendean arabarrak eta gipuzkoarrak Hispaniako Monarkiaren lurralde-osotasuna defendatzera bultzatu zituzten gakoak ditu aztergai, bereziki Filipe IV.aren erregealdiko urte zailetan, Olivaresko konde-dukea erregearen balidoa zen garaian. Besteak beste, errege-aginpideak gudaroste iraunkorrak ezartzeko egindako ahaleginen berri ematen da, lurralde guztietako biztanleen parte-hartzearekin, Arabakoak eta Gipuzkoakoak barne zirela. Era berean, euskal aginpideen eta Erregearen artean izandako eztabaidak ere aipatzen dira, Erregea zerbitzatzeko betebeharra era desberdinean interpretatzen baitzuten.
I. INTRODUCCIÓN. II. LA INCONTESTADA PERO CONDICIONADA OBLIGACIÓN DE SERVIR EN EL PLANO MILITAR. III. LA AUTORIDAD LOCAL Y PROVINCIAL EN EL RECLUTAMIENTO DE LOS NATURALES. IV. LA OFICIALIDAD DE LA MILICIA PROVINCIAL: NOMBRAMIENTO DE CAPITANES, MAESTRE DE CAMPO Y CORONEL. V. LOS APERCIBIMIENTOS Y LA DEFENSA DE AQUELLAS FRONTERAS DE FRANÇIA Y NABARRA. VI. LOS SERVICIOS EXTERIORES Y LAS PRESTACIONES EN DINERO. VII.BIBLIOGRAFÍA.