Artikulu honetan, Nafarroak Bigarren Errepublikaren garaian Estatutuaren auzian izandako gorabeherak aztertzen dira, hainbat atalen bitartez: 1931ko Estatutu-prozesu bikoitza; 1931ko Estatutu-prozesua; 1932ko udazkeneko ekimenak; 1935eko otsailetik maiatzera Nafar Ateneoan izandako hizketaldiak; ezkerraren estatutismoa; Eladio Esparzaren eta Hilario Yabenen edozer Estatuturekiko boikot-estrategia; eta Estatutuaren eta Hobekuntzaren arteko polemika, 1935eko abenduaren eta 1936ko udaberriaren artean.
I. EL DOBLE PROCESO ESTATUTARIO DE 1931. II. EL PROCESO ESTATUTARIO DE 1932. III. LAS INICIATIVAS DEL OTOÑO DE 1932. IV. LAS CHARLAS EN EL ATENEO NAVARRO DE FEBRERO A MAYO DE 1935. V. EL ESTATUTISMO DE UN SECTOR DE LOS REPUBLICANOS Y SOCIALISTAS NAVARROS Y LA REPUBLICANIZACIÓN DE NAVARRA. VI. EL TRIUNFO DE LA ESTRATEGIA DE BOICOT A CUALQUIER PROCESO ESTATUTARIO DE ELADIO ESPARZA E HILARIO YABEN. VII. EL DEBATE SOBRE ESTATUTO O AMEJORAMIENTO DE DICIEMBRE DE 1935 Y DE MAYO-JUNIO DE 1936. VIII. BIBLIOGRAFÍA.