Mendebaldeko Erdi Aroko «argien mendeak» (1150-1250) Nafarroako errei.nuan ere izan zuen gorenaldia. Hona hemen gure hitzaldiaren gaiak: A) Errei.nuko erakundeen egitura eta geografia administratiboa, edukien garai bateko barruti feudalak laster ordezkatu zituzten merindadeekin. Merioa izaten zen me.rindadeen buru. Portuz bestaldeko lurrek osatzen zuten bosgarren mugaketa, eta Abaurreako abadea izan zen hartzailea. Hiru bailego ziren horien barneko zatiak: Donibane Garazi, Amikuze-Oztibarre eta bastida.
Sumarioa: I. INTRODUCCIÓN. II. EL ARMAZÓN INSTITUCIONAL Y SUS AGENTES. III. HACIA LA CONFORMACIÓN DE UNA GEOGRAFÍA PARTRIMONIAL Y FISCAL DEL REINO. 1. Merindades. 1.1. Merindad de Pamplona o Montañas. 1.2. Merindad de Sangüesa. 1.3. Merindad de tierras de Estella. 1.4. Merindad de la Ribera. 1.5. "Tierras" de Ultrapuertos. 2. Bailías. 3. Morerías y juderías. IV. LOS PRECEDENTES: BASES FISCALES Y ORGANIZACIÓN HACENDÍSTICA DE LA MONARQUÍA RESTAURADA (1134-1234). V. PRIMERAS ACTUACIONES EN POLÍTICA FISCAL Y MONETARIA DE LA CASA CONDAL DE CHAMPAÑA: TEOBALDO I (1234-1253). VI. CONCLUSIÓN. VII. BIBLIOGRAFÍA.