Artikulu honek bi zati dauzka. Lehenbizikoan, Espainiako berrogeita hamar probintzietako historiaren berri ematen da, 1833 bitarte, Hego Euskal Herriko lau probintziak nabarmenduz. Bigarren zatian, data horretatik autonomien es- tatua sortu bitarte (1979-1995) izaniko eskualdekatze proiektuak azaltzen dira, bi foru erkidegoei garrantzi berezia emanik. Abertzaletasunaren sorrera ez dago probintziagintzarekin loturik. Navarrismo politikoa, ordea, ez da ulertzen aber- tzaletasuna eta honek lau antzinako herrialdeak administrazio-entitate bakar batean biltzeko izaniko asmoa aintzakotzat hartu gabe.