Hitzaldiaren helburua XIX. mendeko sistema fiskalen inguruko ezohiko ikus.puntua eskaintzea da. Garai hartako errealitate fiskala ezagutzeko, oso lagun.garria izango zaigu Antzinako Erregimeneko azkeneko urteetan eta garai libe-ralean fiskalitateak ondasun zehatz batzuetan izandako eragina ikustea; hots, San Adriángo markesae, Zaldívarko kondeak, eta Arteta y Giménez de Cascante familiak zituenetan. Egoera aztertzean, hainbat alderdi nabarmenduko ditugu: 1808-1840 aldiko ezohiko ziztada fiskala, gerra jatorria izan zuena, fiskalitateak hurrengo 30 urteetan izaniko egonkortasuna, Iraultza demokratikoan gertatutako presio fiskalaren igoera, nazioarteko lehiari aurre egin behar izan zien neka.zaritzako ustiategien ondorioak, eta 1890 inguruan probintzia katastroa abian jartzeak ekarri zuen leuntzea.