Artikulu honek 1841eko abuztuaren 16ko legearen esanahi politikoaren inguruan datza, eta baita bere oinarri doktrinalen, burutzearen eta ondorioen inguruan ere, alde batetik Nafarroaren Estatuaren desagerpenari erreparatuko zaio, eta bestetik nafarrentzat erresuma subirano baten kide natural eta biztanle izatetik Espainiako estatuaren hiritarrak izateko ibilbidea aztertuko da.
Sumario: I. INTRODUCCIÓN. II. ANTECEDENTES LEGALES Y PRECEDENTES INMEDIATOS. III. DESMEMBRACIÓN DEL EJECUTIVO NAVARRO. IV. ADMINISTRACIÓN LOCAL, FUEROS LOCALES. V. MEDIDAS PARA DESMANTELAR EL LEGISLATIVO NAVARRO. VI. DESINTEGRACIÓN DEL PODER JUDICIAL NAVARRO. VII. TIERRAS COMUNALES. VIII. AUTONOMÍA FISCAL. IX. CONSIDERACIONES FINALES. X. BIBLIOGRAFÍA.